Luchtkwaliteit in Vlaanderen blijft ter plaatse trappelen

De voorbije decennia is de luchtkwaliteit in Vlaanderen gevoelig verbeterd, maar we stellen wel vast dat de luchtkwaliteit er in 2022 niet meer op vooruit gegaan is. Deze blijft dus ter plaatse trappelen. De belangrijkste oorzaken daarvoor zijn de heropleving van de economie na Covid en meer houtverbranding. Vooral stoffen die sterk gelinkt zijn aan houtverbranding (PAK’s, organische massa in fijn stof en bepaalde roetfracties) namen toe.

"Benzo(a)pyreen, de belangrijkste PAK, nam gemiddeld over alle stations van het meetnet met meer dan 40 procent toe. Deze stof ontstaat typisch bij onvolledige verbranding en wordt sterk gelinkt aan houtverbranding. Ook bij de organische massa in fijnstof, ook gelinkt aan houtverbranding, zagen we de hoogste meetwaarden in jaren. Dit wijst op meer luchtvervuiling door houtverbranding die wellicht toenam als gevolg van de energiecrisis."

De hoeveelheid stikstofdioxide is op de meeste meetplaatsen gelijk gebleven. De informatiedrempel voor ozon is in de zomer van 2022 gedurende zes dagen overschreden en dat is lang niet zonder gevaar. "Fijnstof, stikstofdioxide en ozon zijn de drie stoffen met de grootste gezondheidsimpact in Vlaanderen en leiden tot vroegtijdige sterfte", zegt de VMM.

Ook de landbouw en de natuur lijden onder de luchtvervuiling, stipt de VMM voorts aan. "Door het teveel aan ozon brengen landbouwgewassen minder op en groeien bossen minder snel. Verzuring en vermesting schaden de natuurlijke vegetatie. In 2022 ondervonden alle loofbossen en bijna alle akkergronden (99.8%) een te hoge ozondosis."

"De stikstofdepositie was te hoog op 80 procent van de natuuroppervlakte. Vooral veeteelt (ammoniakuitstoot) en wegverkeer (uitstoot stikstofdioxides) stoten stikstof uit. Om de biodiversiteit in stand te houden en de vegetatie te beschermen, moet de luchtkwaliteit verbeteren en de stikstofdepositie verminderen."

Toch halen we op veel plaatsen in Vlaanderen de normen die de Europese Unie voorschrijft. Tegelijk plaatst de VMM daar een belangrijke kanttekening bij. "De Europese Commissie lanceerde in oktober 2022 een voorstel voor herziening van de richtlijnen Luchtkwaliteit. De meeste grenswaarden worden verstrengd en de meeste streefwaarden worden verstrengd naar grenswaarden. De lidstaten zijn dit voorstel nog aan het bespreken, dus de wetgeving is nog niet van kracht."

Bovendien heeft ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) advieswaarden die strenger zijn dan die van de EU. Die haalt Vlaanderen lang niet. "Voor fijnstof, stikstofdioxide en ozon overschrijden we de WHO-advieswaarden op alle meetplaatsen.

De VMM ziet twee mogelijkheden of instrumenten om het in de toekomst beter te doen. "De eerste belangrijke stap om de gezondheidsdoelstellingen op lange termijn te behalen, is de uitvoering van de maatregelen uit het Vlaams Luchtbeleidsplan. De Vlaamse overheid wil met dit plan op middellange termijn (2030) de gezondheidsimpact halveren en op lange termijn (2050) de WHO-advieswaarden respecteren."

"Naast het Luchtbeleidsplan zijn ook bijkomende actieplannen voor bepaalde stoffen met een grote impact. De Vlaamse overheid ontwikkelt onder meer een maatregelenpakket voor de Programmatorische Aanpak Stikstof (PAS) en keurde een langetermijnvisie en actieplan goed om vervuilende stoffen in onze omgeving te weren en te saneren. De VMM is hierin samen met haar partners actief betrokken."

Bron: VRTNWS